Pesten is een groot probleem, maar wanneer noemen we iets ‘pesten’? Soms is het verschil tussen pesten en plagen lastig te herkennen.
Pesten bestaat in meerdere vormen, fysiek geweld en psychologisch, zoals buitensluiting. Kenmerkend is dat:
- het stelselmatig gebeurt (bewust en herhaald);
- er sprake is van ongelijkheid (in macht, kracht of status);
- het slachtoffer zich meestal niet kan verdedigen.
Groepsprobleem
Jongeren schamen zich vaak als ze gepest worden. Er rust een stigma op: alsof het iets over hén zegt dat ze steeds het doelwit zijn. Daarnaast geven leerlingen aan geen vertrouwen te hebben in de oplossingen van ouders en leerkrachten. Ze zijn bang dat het pesten erger wordt, of dat er iets in gang wordt gezet dat ze zelf niet meer in de hand hebben.
Daarom houden veel jongeren het pesten voor zich. Dit proberen wij met onze projecten te doorbreken. Onder andere door pesten aan te vliegen als een groepsprobleem, iets waar iedereen voor verantwoordelijk is.
Wat niet altijd gerealiseerd wordt, is dat de mensen die niet meedoen maar óók niet ingrijpen vaak de belangrijkste rol spelen. Zonder hen heeft de pester geen publiek, en niet ingrijpen maakt dat het slachtoffer zich nog eenzamer voelt.
Ingrijpen
Wil je als docent ingrijpen? Houd rekening met het volgende:
- Hanteer een gezamenlijke definitie.
- Vermijd eigen assumpties, zoals: “Een kind dat gepest wordt, zal er zelf ook wel een beetje om vragen.” Of: “Ze is sociaal ook wel erg onhandig.”
- Verzamel op de juiste manier informatie. Bouw een time frame in je vragen (bijvoorbeeld: de afgelopen week) en realiseer dat veel leerlingen niet graag toegeven dat ze worden gepest, dus benader ook de omgeving.
Pesten levert alleen iets op als andere daarin meegaan of het gedrag stoer vinden. Laat de groep verantwoordelijkheid nemen voor een prettige sfeer in de klas. Uit onderzoek komt naar voren dat het helpt als docenten met regelmaat de situatie in de klas bespreken, júist als het goed gaat.
VRIEND&VIJAND
Met ons project VRIEND&VIJAND activeren we docenten om het gesprek op school en in de klas te openen over wat voor klas ze willen zijn, om gezamenlijk een norm te stellen. Omstanders laten we ervaren dat zij, zelf, op verschillende manieren kunnen ingrijpen. Niet iedereen hoeft een held te zijn. We voorzien jongeren van copingsstrategieën en laten ze hierop reflecteren, zodat zij tot een oplossing komen die voor iedereen beter is.
