In de Nederlandse multiculturele samenleving wonen diverse groepen en (sub)culturen met verschillende gewoonten, gebruiken en overtuigingen samen. Meestal gaat dit goed en is dit juist leuk en interessant. Maar soms kunnen deze standpunten botsen, wat kan leiden tot maatschappelijke spanningen.
Denk aan discussies rondom het uiterlijk van zwarte piet, het vluchtelingendebat of de opkomst van verschillende asielzoekerscentra. Als deze spanningen lang aanhouden, kan dit leiden tot polarisatie.
Polarisatie
Polarisatie wordt gedefinieerd als verscherping van tegenstellingen tussen groepen, wat weer kan resulteren in spanningen tussen deze groepen. Bijvoorbeeld langs etnische en/of religieuze lijnen. “Wij-zij-gevoelens” spelen hierbij een grote rol. Vaak is er een verlangen naar het kunnen definiëren van een “wij-groep” en vormt de “zij-groep” daar een bedreiging voor.
Vaak wordt polarisatie in verband gebracht met mondialisering, individualisering en informatisering. Of zoals in Nederland met vluchtelingen, migratie en de Europese Unie. Deze verschijnselen worden beschouwd als een dreiging voor de nationale identiteit, en dus een dreiging voor de “wij-groep”. Als deze polarisatie zich richt op bepaalde mensen of groepen, kan polarisatie dus leiden tot uitsluiting, conflicten, radicalisering, racisme en geweld.
Ruimte voor gesprek
Voor Critical Mass is het belangrijk om deze spanningen niet uit de weg te gaan, maar juist aan te gaan en te onderzoeken. Om onderwerpen niet stil te zwijgen maar juist bespreekbaar te maken. Om met elkaar in contact te komen, van elkaar te leren en je te verplaatsen in de positie van de ander.
Het vakoverstijgende project Verhaal van mijn vlucht voorziet hierin. Middels een dilemmagame ervaren leerlingen hoe het is om te leven in oorlog en te moeten vluchten voor geweld. Daarnaast bestaat dit project uit een docententraining die zich focust op concrete handvatten en tips voor docenten om beter om te gaan met polarisatie en wij-zij denken in de klas.
Andere voorbeelden van projecten die maatschappelijke spanningen bespreekbaar maken zijn VRIEND&VIJAND, Met andere ogen en Onder Spanning.
