Dit zien we terug in ons taal- en woordgebruik. Denk maar aan krantenkoppen met termen als “crisis” en “vluchtelingenstromen”. Het gebruik van woorden als “islamisering”, “omvolking”, “epidemie” en zelfs “auto-immuunziekte”. Bij terrorisme spreken we al snel over “een aanval op onze samenleving” en “we zijn in oorlog”. Of bij klimaatverandering: we hebben het “tipping point” bereikt. Als we nu niet handelen, bereiken we een “point of no return”.
Bezweren van risico’s
Tegelijkertijd is er een immense behoefte aan het bezweren van risico’s. Een wens om naar een samenleving toe te gaan zonder gevaar, zonder dreiging. Een samenleving met 100% veiligheid. En om voor die veiligheid te zorgen, worden er producten ontwikkeld als slimme grenzen en spionagesystemen, of het Chinese sociaal-kredietsysteem. Ook op klimaatvlak staan we niet stil, met bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen als geo-engineering.
In onze hunkering naar veiligheid zijn we bereid om belangrijke, democratische waarden en burgerrechten op het spel te zetten. Zo doen we grote concessies op het gebied van onze privacy en onze bewegingsvrijheid.
Onze samenleving als geheel, maar vooral ook individuen daarbinnen, zijn hiervan de dupe. Denk maar aan mannen in de kinderopvang, mensen met een “Arabisch” uiterlijk in het openbaar vervoer of donker getinte mannen op straat. Etnisch profileren, meer controle, strenger straffen; allemaal “collateral damage” wat we accepteren in naam van onze veiligheid.
De Angstfabriek
De Angstfabriek is een zoektocht naar hoe onze angsten worden gemaakt, wat die angsten met ons doen en tot welke acties ze leiden. Het fascineert ons dat hoewel vaak dezelfde technieken worden toegepast, angst de één in actie laat komen maar de ander lijkt te verlammen.
Een goed voorbeeld is klimaatverandering: waar sommigen de straat op gaan om te demonstreren, raken anderen juist moedeloos van al die doemscenario’s. Zij steken liever hun kop in het zand. Rechtse politici gooien hier vervolgens nieuwe angsten tegenover, die voor veel mensen beter te behappen zijn. Zoals “klimaatgekkies” die ons land in een economische crisis willen gooien, waardoor we het allemaal in onze portemonnee gaan voelen.
Take back control
Als wij met de Angstfabriek één ding willen laten zien, dan is het dat angst een grote impact heeft op wat we doen, op wat we denken en hoe we naar de ander kijken. Het is logisch dat we gevaar willen minimaliseren, maar we zijn het aan onszelf én anderen verplicht om de feiten te (blijven) onderzoeken en ons ratio te gebruiken.
In andere woorden: angst is te belangrijk om aan onze onderbuik over te laten. We moeten zelf de regie blijven houden.
De Angstfabriek is nog één maand te ervaren in Utrecht. Voor tickets en meer informatie over de Angstfabriek, kijk hier.